گفت و گوی خود را درباره قوانین و مقررات بازی با بحث درباره ادعای تساوی آغاز می کنیم. بحثی که از یک طرف بسیار مهم است و از طرف دیگر تا حدودی پیچیده. لذا توضیحات بیشتری را طلب می کند.
در جریان بازی ممکن است وضعیت هایی پیش بیاید که بر اساس آن بازیکن می تواند داور را فرا خوانده و ادعای تساوی نماید. یکی از مواردی که بازیکن می تواند ادعاد تساوی نماید، هنگامی است که یک پوزیسیون یکسان حداقل سه بار در جریان یک بازی پیش آید. بحث در این مورد دو بخش جداگانه را شامل می شود. یک قسمت تعریف پوزیسیون یکسان، بدین معنا که چه پوزیسیون هایی را یکسان می دانیم و قسمت دیگر چگونگی مطرح کردن ادعای تساوی.
تعریف پوزیسیون یکسان
طبق قانون فیده پوزیسیون های یکسان بایستی از شرایط زیر برخوردار باشند:
1- مهره های موجود در صفحه در پوزیسیون ها چه از نظر تعداد و نوع آنها و چه از نظر خانه هایی که تصرف کرده اند به طور کامل مشابه باشد.
2- شیوه حرکت مهره ها در همه پوزیسیون ها یکنواخت باشد از جمله وضعیت و حق قلعه رفتن در پوزیسیون ها تغییر نکرده باشد. برای مثال اگر در یک پوزیسیون حق قلعه رفتن وجود داشته باشد ولی در پوزیسیون مشابه آن حق قلعه رفتن از بین رفته باشد این دو پوزیسیون را نمی توان یکسان دانست ( برای نمونه در یک پوزیسیون شاه ها و رخ ها بدون اینکه حرکتی کرده باشند در مکان اولیه خود می باشند و در یک پوزیسیون دیگر گرچه انها در مکان اولیه خود هستند، در طول بازی به خانه دیگری حرکت کرده و سپس به خانه اولیه خود برگشته اند. لذا شکل ظاهری هر دو پوزیسیون به طور کامل یکسان و مشابه می باشد ولی در یک پوزیسیون حق قلعه رفتن پابرجاست و در دیگری این حق ساقط شده است و به همین جهت قانون آنها را یکسان نمی داند.)
در مورد شیوه حرکت مهره ها علاوه بر حق قلعه رفتن مسئله گرفتن پیاده در حال عبور هم مطرح است. برای مثال اگر در یک پوزیسیون بازیکن می تواند پیاده حریف را بر اساس حق گرفتن پیاده در حال عبور بگیرد و در پوزیسیون های دیگر این حق از بین رفته آن پوزیسیون ها را نمی توان یکسان دانست.
3- بالاخره پوزیسیون ها وقتی یکسان محسوب می شوند که در آنها نوبت حرکت با یک بازیکن باشد. به این معنی که اگر در یک پوزیسیون که روی صفحه پدیدار شده نوبت حرکت با سفید است در سایر پوزیسیون ها هم نوبت با سفید باشد یا به عکس.
در اینجا می بایست این نکته را یادآور شد که تکرار پوزیسیون نیازی ندارد که حداقل سه بار متوالی تکرار شود بلکه پیش آمدن آن در طول بازی کافی می باشد.
اما در مورد چگونگی مطرح کردن ادعای تساوی نکته اصلی در این است که فقط بازیکنی که نوبت حرکت با اوست می تواند ادعای تساوی را مطرح نماید. در این مورد دو حالت ممکن است پیش بیاید.
حالت اول- وقتی نوبت حرکت به بازیکن می رسد پوزیسیون حاضر در روی صفحه سه بار پدیدار شده باشد. در این صورت بازیکن می تواند هر دو ساعت را متوقف نموده، داور را فرابخواند و بگوید که پوزیسیون موجود سه بار یا بیشتر از سه بار تکرار شده. لذا بازی مساوی است.
حالت دوم- وقتی نوبت به بازیکن می رسد پوزیسیون سه بار تکرار نشده است ولی بازیکن می تواند با انجام حرکت خود پوزیسیونی را روی صفحه ایجاد کند که مدعی است قبلا دوبار یا بیشتر تکرار شده. در چنین حالتی بازیکن نباید حرکت مزبور را انجام دهد. بلکه حرکت خود را ثبت نموده ساعت ها را متوقف و داور را فراخوانده و بگوید با حرکتی که ثبت کرده و قصد انجام آن را دارد پوزیسیون حداقل سه بار تکرار خواهد شد. در خاتمه اضافه می کنیم بازیکنی که ادعای تساوی کرده نمی تواند ادعای خود را پس بگیرد و مطلب دیگر اینکه ادعای تساوی به منزله پیشنهاد تساوی هم تلقی می شود. لذا اگر بازیکنی ادعای تساوی نماید حریف او می تواند بازی را مساوی اعلام کند. در هر حال اگر ادعا نادرست باشد داور سه دقیقه به زمان باقی مانده حریف اضافه می کند و سپس بازی ادامه می یابد.
نکته دیگر اینکه چنانچه ادعا بر اساس حرکت مورد نظر مدعی باشد و ادعا نادرست باشد، مدعی مجبور است حرکت مزبور را که ثبت کرده انجام دهد.
کمیته داوران فدراسیون شطرنج